در بخش حقوق جهانی بشر این مجموعه، استاد محمدتقی
جعفری با جهان‌نگریِ خاصِّ خود، ضمن تعریف مفهوم انسان و بشر در ازمنة
مختلف، به حقوق و تکالیف او در ارتباط با دیگران و حق تعالی می‌پردازد. او
نخست اعلامیة حقوق جهانی بشر سازمان ملل و دیگر اعلامیه‌هایی را که در
نهایت به این اعلامیه منجر می‌شود، به دقت بررسی نموده و پس از بیان
انگیزه‌های تدوین آن، با مراجعه به آیات قرآنی و روایات، حقوق بشر از
دیدگاه اسلامی را ارائه می‌کند.
ایشان در بخش اول این مجموعه می‌کوشد
که اثبات کند حقوق شش‌گانة یادشده از دیدگاه اسلامی، امری ذاتی بوده،
کرامت و شرافتِ ذاتیِ انسان‌ها، چنین حقوقی را برای او الزام‌آور می‌نماید.
وی در مقایسة حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام با اعلامیة حقوق جهانی بشر
از دیدگاه غرب، موادی جامع و پویا را ارائه می‌کند و در قسمت‌هایی از این
مجموعه، به صورت مفصّل نشان می‌دهد که حقوق جهانی بشر سازمان ملل نتوانسته
است برای مواد ارائه‌شده، شاخص‌های مبنایی را به اثبات برساند.
بخشِ
بعدیِ اثرِ حاضر، شامل کاوش‌های فقهیِ نویسنده است. او نخست تعبّد و تعقل
در فقه اسلامی را از دیدگاه جدید و بدیع مورد بررسی قرار می‌دهد و معتقد
است که بر خلاف تصور عامیانه، تعبّد، مبتنی بر تعقل است. ایشان ابتدا دو
مفهوم تعبّد و تعقل را تعریف نموده و می‌گوید: «هر اندیشه‌ای که با پیروی
از اصول و قوانین ثابت‌شده به جریان بیفتد، تعقل نامیده می‌شود».
به اعتقاد او: فقه اسلامی برای مدیریتِ حیاتِ دنیوی و اُخرویِ آدمی در مسیر به ثمر رساندنِ شخصیتِ رو به کمالِ او وضع شده است.
در
بخش‌های پایانی این مجموعه، چند اصل و قاعدة مهم فقهی که در جوامع فعلی
مورد نیاز است، بررسی و تحلیل شده است: اصول و قواعد فقهی، قاعدة لا ضرر و
ضرار، طهارت اهل کتاب، ذبایح اهل کتاب، حلّیّت و حرمت گوشت انواع حیوانات،
عدم انحصار زکات در مواد نُه‌گانه، حرمت سقط جنین، کیفر سرقت، مسئولیت
مدنی ناشی از جُرم کودکان بزهکار، امر به معروف و نهی از منکر، و در پایان،
حقوق حیوانات در اسلام، از جمله موضوعات مهمی هستند که از دیدگاه ایشان
ارائه شده است.
این مجموعه نشان می‌دهد که چگونه می‌توان جهان‌بینی قرآن
کریم را که همان گزاره‌های هستی‌شناسانه است، در قواعد حقوقی و فقهی که
همان گزاره‌های هستی است، در نظر گرفت. چه، بیش‌تر آیات قرآن، مربوط به
آیات جهان‌بینی و درصد کمی از آن، مربوط به آیات حقوقی و فقهی است
