08/06/2013
به گزارش تسنیم، 14مرداد ماه هر سال به نام روز
«حقوق بشر اسلامی» نامگذاری شده است. در تاریخ 5 آگوست 1990 برای اولین بار
اعلامیهای از سوی نشست نوزدهم وزیران خارجه کشورهای اسلامی به تصویب رسید
که "اعلامیه جهانی قاهره" نام گرفت. این بیانیه که روند مقدماتی آن در
تهران طی شد، مهمترین سند مصوب سازمان کنفرانس اسلامی در حوزه حقوق بشر در
اسلام محسوب میشود. جمهوری اسلامی ایران در خلال اجلاس اخیر وزیران امور
خارجه کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی در کامپالا قطعنامهای را تحت
عنوان «تعیین روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی» مطرح کرد که به تصویب
اعضای آن سازمان رسید و بر اساس آن، پانزدهم مردادماه به عنوان «روز حقوق
بشر اسلامی» تعیین شد.
علیرضا صدرا، دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی
دانشگاه تهران در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم به ارائه
سخنانی درباره منشور جهانی حقوق بشر و مقایسه آن با حقوق بشر اسلامی پرداخت
و گفت: یکی از راههای ارزیابی منشور جهانی حقوق بشر، خروجی و عملکرد آن
است؛ باید دید منشور جهانی حقوق بشر که عمر آن برابر با سن اسرائیل و اشغال
فلسطین است، در این چند دهه چه کار کرده و چه مشکلی را حل کرده است؟
واقعیت این است شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، در برابر جنایات غیرانسانی
رژیم صهیونیستی، تنها گاهی یک اطلاعیه آن هم برای فرونشاندن خشم افکار
عمومی میدهد و پس از فروکش کردن این خشم دوباره «روز از نو و روزی از نو»
شده و جنایات این رژیم آغاز میشود.
وی ادامه داد: کشورهایی که دم از
حقوق بشر میزنند، بدترین اعمال ضد بشری را انجام میدهند و نهادهای بین
المللی ابزاری است برای آنها تا اعمال ضد بشری خود را پوشش دهند. اشغال
کشورهای عراق و افغانستان و تهدید و تحریم کشورها، این فرض را در ذهن ایجاد
میکند که این چه حقوق بشری است که این چنین مورد سوء استفاده قرار
میگیرد؟ آیا منشور جهانی حقوق بشر سازمان ملل خود چنین ظرفیتی دارد یا
برخوردهای دوگانه و تعارضاتی که در این سازمان وجود دارد موجب شده تا حتی
از ابزارهای خوب هم سوء استفاده شود؟ ضرب المثلی وجود دارد که میگوید
«قانون بد بهتر از بیقانونی است». این سخن زمانی مصداق پیدا میکند که
قانون خوب و حداکثری وجود نداشته باشد. وقتی آیین اسلام ادعا میکند که
حقوق بشر را در کنه و ذات خود دارد، در این شرایط ما نمیتوانیم حقوق بشری
را مطرح کنیم که این سوء استفاده را برای غرب توجیه و عملی کرده و فضا را
برای تحقق آن ایجاد کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اضافه کرد: حقوق
بشر طبیعی ابعاد غریزی انسان را پوشش میدهد و بُعد متعالی او را رها
میکند و این موضوع موجب سوء استفادههایی شده است. این حقوق بشر به دست
کسانی تالیف شده که خود زورمندان عالم بوده و هستند و بیشتر برای پوشش دادن
زورگوییها و سلطهگرایی خود این اقدام را انجام دادهاند. ظاهر این
قانون، حقوق بشر است اما این موضوع فرصتی را برای سلطهگران ایجاد کرده است
که هر کاری که میخواهند انجام دهند و حقوق بشر بهانهای برای سرکوب خود
بشر باشد. یعنی قانونی که باید ظالمان را سرکوب کند، عملا معکوس عمل
میکند؛ همچنان که اسراییل بدترین جنایات را انجام میدهد اما هیچگاه از
سوی حقوق بشر کمکی برای از بین رفتن این ظلم انجام نشده و نمیشود.
دانشیار
دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: «حقوق بشر اسلامی»
حقوق انسانی متعالی است و نگاه عدالتمحورانه و تعالیگرانه دارد و نه
منفعتطلبانه و سلطهگرانه؛ چون این حقوق بشر پایه فطری دارد و اگر
رسانهها کمک کنند و معارف اسلام تبیین شوند، خود انسانها طالب این حقوق
میشوند و ضمانت داخلی و درونی ایجاد میشود و این ضمانت درونی، طوری افکار
عمومی را بسیج میکند تا در برابر ظلم ایستادگی کنند و این گونه نباشد که
هر کس به خود اجازه دهد به هر کشوری که میخواهد برود و آن را اشغال کند.
وقتی هر انسانی سدسکندری در برابر ظلم میشود
وی
بیان کرد: اگر حقوق بشر اسلامی انسانی رواج پیدا کند، هر انسانی به نوبه
خود سدسکندری در برابر ظلم میشود. تقوا هم ایجاب میکند تا انسانها خود
به طور ذاتی و فطری حقوق بشر را صرفا در جهت منافع و سلطه خود نبینند. این
مسئله کمک میکند حق انسانها و نهادهایی بینالمللی که میخواهند این حقوق
را پشتیبانی کنند، کمتر مورد سوء استفاده قدرتمندان و سوداگران واقع شود؛
چون روابط انسانی از زر و زور و تزویر به سوی رابطه عدالت، فضیلت، معنویت و
انسانیت ارتقاء پیدا کرده و این برترین ضمانتها برای اجرای حقوق بشر
اسلامی است.
از عدالت علوی تا عدالت داروینی و فرویدی
صدرا مولفههای
حقوق بشر اسلامی را جامع، جهانی و جاودان دانست و افزود: متاسفانه حقوق
بشر جهانی و طبیعی، مونتاژی است از نظرات مطرح شده و تجمیع شده که با
یکدیگر ناسازگارند. پس جامعه بشری باید احساس نیاز به اجرای حقوق بشر
اسلامی کند و تا زمانی که این احساس نیاز نشود، نمیتوان انگیزه اجرای آن
را ایجاد کرد. اهداف حقوق بشر اسلامی نیز باید ترویج شود تا ملتها نسبت به
آن شناخت پیدا کنند و جاذبه لازم ایجاد شود.
وی گفت: در پس این جاذبه،
عدالت، البته نه از جنبه داروینیستی و فرویدیستی، بلکه عدالتی از جنس عدالت
علوی که در نامه امام علی (ع) به مالک دیده میشود، با مردم یا به مثابه
برادر دینی و یا به مثابه همنوع انسانی مدارا کند. جمهوری اسلامی ایران هر
اندازه بتواند در راستای تحقق حقوق بشری صحیح عمل، تبلیغ و ترویج کند و
این اقدام هم در داخل کشور و هم در عرصه بینالملل میتواند موثر بوده و در
اشاعه حقوق بشر اسلامی تأثیرگذار باشد.